طبقه‌بندی منابع دیجیتال

از NOSA Wiki
پرش به ناوبری پرش به جستجو

طبقه‌بندی منابع ديجيتال (Taxonomy)

بطور معمول منابع ديجيتال دارای محتوای مفصل و پيچيده‌ای می‌باشند همانند يک کتاب يا يک فيلم. به همين دليل بسته به کاربردهای مختلف می‌توان جنبه‌های متفاوتی از آنها را برجسته کرد و طبقه‌بندی متفاوتی براي آنها در نظر گرفت. مثلا يک نسخه خطی از مثنوی را در نظر بگيريد. اين منبع ديجيتال را می‌توان براساس سبک مثلا در طبقه‌بندی "شعر-مثنوی"، براساس ارزش مثلا در طبقه‌بندی "نفيس" و براساس پديدآور در زيرشاخه "مولوی" قرار داد. از آنجاييکه محتوای انواع منابع ديجيتال نامحدود است، در سيستم آرشيو و نگهداری منابع ديجيتال نوسا امکان تعريف نامحدود طبقه‌بندی با ساختار درختی در نظر گرفته شده است و مسئولين آرشيو می‌توانند هر منبع ديجيتال را علاوه بر دسته‌بندی اصلی سازمانی خود، در هر طبقه‌ای که اهداف سازمانی صلاح بداند، قرار دهند. اين طبقه‌بندی‌ها، نه تنها قابل جستجو هستند بلکه قابلیت نمايش درختی خاص هر طبقه را دارا می‌باشند.

در درخت طبقه بندی دو نوع موجودیت وجود دارد:

1. (Node) گره: همان شاخه‌های درخت طبقه‌بندی می‌باشد.

2. (Leaf) برگ: در واقع کلید میانبر(Shortcut) به یک منبع دیجیتال از درخت اصلی است که از این به بعد به آن ارجاع گفته می‌شود.

تعریف و ایجاد شاخه‌های درخت طبقه‌بندی


در ادامه روش ساخت شاخه‌‌های درخت طبقه‌بندی و همچنین نحوه ایجاد ارجاع برای یک منبع دیجیتال مطرح می‌گردد.

لازم است تا در ابتدا نوع و معیار طبقه‌بندی و دسته‌بندی منابع را مشخص نمایید. به عنوان مثال می‌خواهید منابع دیجیتال مرکز خود را بر اساس موضوع و یا بر اساس سال و یا هر طبقه‌‌ای که نیاز دارید دسته‌بندی نمایید.

لذا باید ابتدا شاخه‌ها و زیرشاخه‌های درخت طبقه‌بندی را ایجاد نمایید. برای اینکار، از منوی طبقه‌بندی‌ها گزینه افزودن یا اصلاح طبقه‌بندی‌ها با استفاده از درخت را کلیک نمایید.


افزودن یا اصلاح طبقه‌بندی

در پنجره طبقه‌بندی‌ها، از منوی بازشونده (مطابق تصویر زیر) گزینه افزودن طبقه‌بندی جدید را انتخاب نمایید.


افزودن طبقه‌بندی جدید


در پنجره‌ای که برایتان باز می‌شود، اطلاعاتی از قبیل شرح (منظور همان نام طبقه مورد نظر است) ،نوع محتوی، بخش، نوع کدینگ زیرشاخه،عبارات کلیدی، یادداشت و همچنین تصویر کوچک را وارد نمایید.


طبقه‌بندی موضوعی

هر گاه در درخت طبقه‌بندی، نیاز به گسترش شاخه‌ها و زیرشاخه‌ها وجود دارد، وارد شاخه یا زیرشاخه مورد نظر شوید و مجددا از گزینه افزودن طبقه‌بندی جدید استفاده نمایید. به عنوان مثال در شاخه طبقه‌بندی موضوعی، زیرشاخه‌های ادبیات فارسی، علوم‌پایه و ... را ایجاد نمایید.

برای اینکار وارد سرشاخه طبقه‌بندی موضوعی شوید و مجددا مراحل ایجاد طبقه را انجام دهید و این بار نام شرح را ادبیات فارسی یا هر موضوع دیگری که به عنوان زیرشاخه مد‌نظر است وارد نمایید.

پس از تعریف شاخه و زیرشاخه‌های مورد نیاز ، در نهایت درخت طبقه‌بندی (مشابه تصویر زیر) شکل میگیرد.


درخت طبقه‌بندی

ایجاد ارجاع برای یک منبع ( طبقه‌بندی یک منبع)


حال باید ارجاعات منابع دیجیتال، در شاخه‌های طبقه‌بندی مربوط به خود جای گیرند. جهت ایجاد ارجاعات به منبع دیجیتال، وارد شاخه مربوطه مورد نظر شوید و مطابق تصویر زیر از منوی بازشونده، گزینه افزودن ارجاع جدید به یک منبع دیجیتال را انتخاب نمایید.


افزودن ارجاع جدید


در پنجره بازشده، وارد سربرگ مشخصات منبع دیجیتال اصلی شده و سپس گزینه انتخاب منبع دیجیتال را کلیک نمایید.


افزودن ارجاع جدید


در پنجره باز شده، منبع دیجیتال موردنظر را از درخت اصلی انتخاب نمایید.


افزودن ارجاع جدید


مشخصات منبع دیجیتال اصلی انتخاب شده مطابق تصویر زیر قابل نمایش می‌باشد.


مشخصات منبع ديجيتال اصلی


در مثال فوق کتاب فارسی خلیل در آتش که در درخت اصلی منابع دیجیتال در زیرشاخه کتاب فارسی دسته‌بندی شده بود، در درخت طبقه‌بندی موضوعی در شاخه ادبیات فارسی، به آن ارجاع داده شد.

نکته: ارجاعات این کتاب می‌تواند در طبقه‌بندی‌هایی نظیر ناشرین، سال نشر، پدیدآورندگان و ... نیز اضافه گردد. بدین معنا که این کتاب می‌تواند همزمان در چندین طبقه‌بندی مورد ارجاع قرار گیرد.

ایجاد ارجاع برای چندین منبع موجود در یک شاخه درخت اصلی (طبقه‌بندی منابع موجود در یک شاخه درخت اصلی)


در مواردی نیاز می‌باشد که به صورت گروهی تعدادی از منابع دیجیتالی که در یک شاخه درخت اصلی قرار دارند را به یک شاخه از درخت طبقه‌بندی ارجاع دهید.

جهت ایجاد ارجاع برای چندین منبع دیجیتال، که در یک شاخه درخت اصلی قرار دارند. در ابتدا از طریق گزینه افزودن یا اصلاح درختی به پنجره درخت اصلی وارد شوید.


افزودن یا اصلاح درختی


در پنجره درخت اصلی منابع دیجیتال، به شاخه موردنظر (شاخه‌ای که قصد ایجاد ارجاع از منابع دیجیتال آن را دارید) وارد شوید. پنجره مذکور را به وضعیت شناور قرار دهید. برای انجام این کار برروی گزینه تغییر وضعیت صفحه به شناور و برعکس DIG0000097.jpg کلیک نمایید.


تغییر وضعیت صفحه به شناور و برعکس


حال از منوهای بالا ، وارد گزینه طبقه‌بندی‌ها شوید و سپس گزینه افزودن یا اصلاح طبقه بندی از طریق درخت را انتخاب نمایید.


افزودن یااصلاح طبقه‌بندی


در درخت طبقه‌بندی‌ها، وارد طبقه مورد نظر شوید و پنجره درخت طبقه‌بندی‌ها را با استفاده از گزینهتغییر وضعیت صفحه به شناور و برعکس DIG0000097.jpg به وضعیت شناور تغییر دهید.


افزودن یااصلاح طبقه‌بندی


حال که دو پنجره فوق را به وضعیت شناور تبدیل نمودید، از منوی سیستم گزینه تبدیل پنجره‌های شناور به فرم کاشی را انتخاب نمایید.


تبدیل پنجره شناور به فرم کاشی


دو پنجره شناور مطابق تصویر زیر در کنار هم قرار می گیرد.


پنجره شناور


حال منابعی که قصد دارید ارجاعات آنها در درخت طبقه‌بندی ایجاد گردد را انتخاب نمایید و پس از انتخاب منابع، در حالیکه کلید چپ موس را نگه‌داشته‌اید، منابع را به پنجره طبقه‌بندی انتقال دهید. (Drag and Drop)


drag&drop


پس از انجام Drag & Drop، پنجره ایجاد ارجاع به منابع دیجیتال در درخت طبقه‌بندی‌ها باز می‌گردد. بر روی شروع عملیات کلیک نمایید.


ایجاد ارجاع به منابع ديجيتال


در پایان، پیغام عملیات با موفقیت پایان یافت را دریافت می‌‌نمایید.


ایجاد ارجاع به منابع ديجيتال


مطابق تصویر زیر، چندین ارجاع در درخت طبقه‌بندی ایجاد گردید.


ارجاع در طبقه‌بندی


پس از اتمام کار، از منوی سیستم، گزینه بازگرداندن تمام پنجره‌های شناور به فرم اولیه را کلیک نمایید تا پنجره‌ها به حالت اولیه برگردند.

بازگرداندن تمام پنجره‌های شناور به فرم اولیه

ایجاد ارجاع برای چندین منبع موجود در شاخه‌های مختلف درخت اصلی (طبقه‌بندی چندین منبع موجود در شاخه‌های مختلف درخت اصلی)


در این بخش روش ایجاد ارجاع برای چندین منبع دیجیتال که در شاخه‌های مختلف درخت اصلی قرار دارند، مطرح می‌گردد.

از پنجره اصلی نرم‌افزار، گزینه جستجو را انتخاب نمایید.


جستجو


با استفاده از امکاناتی که در شرایط منابع دیجیتال وجود دارد، منابع دیجیتالی که قصد ایجاد ارجاع برای آنها دارید را جستجو و استخراج نمایید. برای آشنایی با این پنجره می‌توانید از راهنمای مربوطه استفاده نمایید.


شرایط منابع ديجيتال


پس از انجام جستجوی منابع و کلیک برروی گزینه تصویب فهرست منابع یافت شده، نمایش داده می‌شود. حال باید پنجره فهرست یافته‌های منابع دیجیتال را در وضعیت شناور قرار دهید. برای انجام این کار برروی گزینه تغییر وضعیت صفحه به شناور و برعکس DIG0000097.jpg کلیک نمایید.


ويرايش گروهي منابع ديجيتال


سپس از منوی طبقه‌بندی‌ها مطابق تصویر زیر وارد درخت طبقه‌بندی‌ها گردید.


افزودن اصلاح طبقه‌بندی‌ها


پس از انتخاب شاخه مورد نظر، پنجره را به مدل شناور تغییر وضعیت دهید.


طبقه‌بندی‌ها


پس از اینکه دو پنجره فوق را به وضعیت شناور تبدیل نمودید، از منوی سیستم گزینه تبدیل پنجره‌های شناور به فرم کاشی را انتخاب نمایید.


تبدیل پنجره شناور به فرم کاشی


دو پنجره شناور مطابق تصویر زیر در کنار هم قرار می گیرد.


drag&drop


بر روی گزینهDIG0000093.jpg کلیک نمایید تا همه منابع به یکباره انتخاب شوند. سپس مطابق شکل با روش Drag and Drop (کشیدن موس به سمت پنجره طبقه‌بندی) منابع را به پنجره طبقه‌بندی انتقال دهید تاارجاعات آنها ایجاد شود.


drag&drop


پس از اتمام کار، از منوی سیستم، گزینه بازگرداندن تمام پنجره‌های شناور به فرم اولیه را کلیک نمایید تا پنجره‌ها به حالت اولیه برگردند.


بازگرداندن تمام پنجره‌های شناور به فرم اولیه

روش سریع افزودن طبقه به منبع


یکی دیگر از روشهای طبقه‌بندی، روش سریع افزودن طبقه به منبع می باشد. در این روش، همزمان با افزودن یا اصلاح منبع در درخت اصلی، می‌توان طبقه یا طبقه‌های آن را نیز تعیین نمود.

برای انجام این روش می‌توان از راهنمای مربوطه استفاده نمایید.