ارزیابی
بخش عمده‌ای از استاندارد شماره 11 و 32 حسابداری، به دو مفهوم نزدیک به هم یعنی " کاهش ارزش / برگشت کاهش ارزش " و " تجدید ارزیابی " اختصاص یافته است.
برای پیاده‌سازی این عملیات در سیستم، یک رخداد واحد با نام " ارزیابی ارزش دفتری " در نظر گرفته شده است. در این رخداد که به اختصار " ارزیابی " نام گرفته است، ارزش دفتری جدید دارایی و هدف از رخداد توسط کاربر تعیین می‌گردد.
کاهش ارزش
دارایی‌ها ممکن است به دلایلی همچون ناباب شدن، پیشرفت تکنولوژی و ... با کاهش ارزش مواجه شوند. این کاهش ارزش باید به گونه‌ای مناسب شناسایی و در سیستم ثبت شود.
با استفاده از آزمون سالیانه، می‌توان کاهش ارزش دارایی‌ها را شناسایی نمود و زیان ناشی از آن را به صورت " هزینه کاهش ارزش " در سیستم ثبت نمود.
علاوه بر این، هزینه کاهش ارزش، منجر به افزودن حساب کاهنده‌ی " کاهش ارزش انباشته " نیز می‌گردد.
کاهش ارزش برای هر دارایی منفرد انجام می‌شود و صرف مشاهده عوامل درون سازمانی یا برون سازمانی، کاهش ارزش دارایی را توجیه می‌کند.
جهت ثبت کاهش ارزش یک دارایی، مطابق شکل از منوی " اموال " ، " رخدادهای یک دارایی " را انتخاب نمایید.
پنجره ویرایش رخدادهای یک دارایی به شکل زیر باز می‌شود :
در قسمت " کد دارایی "، کد دارایی موردنظر را وارد نمایید و یا با فشردن تکمه 
، دارایی موردنظر را از درخت دارایی‌ها انتخاب نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " رخدادهای یک دارایی " به شکل زیر باز شود :
جهت درج یک رخداد جدید، تکمه 
از نوارابزار را انتخاب نمایید و یا کلید " Insert " صفحه کلید را فشار دهید تا پنجره " انتخاب نوع رخداد " احضار شود.
رخداد " ارزیابی " را انتخاب نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " تدوین یک رخداد دارایی " به شکل زیر باز شود :
در قسمت " مشخصات عمومی "، " تاریخ " و " شرح رخداد " را وارد نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید.
در قسمت " ارزیابی "، اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی دارایی در تاریخ رخداد در اختیار کاربر قرار گرفته است.
- در قسمت " هدف از رخداد ارزیابی "، " کاهش ارزش یا برگشت کاهش ارزش " را انتخاب نمایید.
- در قسمت " ارزش دفتری جدید دارایی "، مبلغ ارزش دفتری جدید را وارد نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا رخداد ارزیابی ثبت شده و در پنجره " رخدادهای یک دارایی " نمایش داده شود :
با توجه به اینکه پس از کاهش ارزش دارایی هیچ استهلاکی برای آن محاسبه نشده است، " هزینه کاهش ارزش قابل برگشت " برابر با " کاهش ارزش انباشته " خواهد بود.
کاهش ارزش دارایی، روش، عمر یا کارکرد مفید و باقیمانده دارایی را تغییر نمی‌دهد.
کاهش ارزش به عنوان هزینه در سیستم ثبت می‌گردد و در صورتحساب سود و زیان نیز منعکس می‌شود.
برگشت کاهش ارزش
دارایی کاهش ارزش داده شده باید در پایان هر دوره گزارش‌گری بازبینی شود و در صورت رفع عوامل موثر در کاهش ارزش قبلی، بخشی یا تمامی آن کاهش ارزش برگشت داده شود.
برگشت کاهش ارزش، به صورت " درآمد برگشت کاهش ارزش " در سیستم ثبت می‌گردد.
علاوه بر این، درآمد برگشت کاهش ارزش، منجر به کاستن از حساب " کاهش ارزش انباشته " نیز می‌گردد.
جهت ثبت برگشت کاهش ارزش یک دارایی، مطابق شکل از منوی " اموال " ، " رخدادهای یک دارایی " را انتخاب نمایید.
پنجره ویرایش رخدادهای یک دارایی به شکل زیر باز می‌شود :
در قسمت " کد دارایی "، کد دارایی موردنظر را وارد نمایید و یا با فشردن تکمه ، دارایی موردنظر را از درخت دارایی‌ها انتخاب نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " رخدادهای یک دارایی " به شکل زیر باز شود :
جهت درج یک رخداد جدید، تکمه از نوارابزار را انتخاب نمایید و یا کلید " Insert " صفحه کلید را فشار دهید تا پنجره " انتخاب نوع رخداد " احضار شود.
رخداد " ارزیابی " را انتخاب نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " تدوین یک رخداد دارایی " به شکل زیر باز شود :
در قسمت " مشخصات عمومی "، " تاریخ " و " شرح رخداد " را وارد نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید.
در قسمت " ارزیابی "، اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی دارایی در تاریخ رخداد در اختیار کاربر قرار گرفته است.
- در قسمت " هدف از رخداد ارزیابی "، " کاهش ارزش یا برگشت کاهش ارزش " را انتخاب نمایید.
- در قسمت " ارزش دفتری جدید دارایی "، مبلغ ارزش دفتری جدید را وارد نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا رخداد ارزیابی ثبت شده و در پنجره " رخدادهای یک دارایی " نمایش داده شود :
همانگونه که ملاحظه می‌گردد، بخشی از کاهش ارزش قبلی دارایی به این روش برگشت داده شد.
چنانچه درآمد برگشت کاهش ارزش، از هزینه کاهش ارزش قابل برگشت دارایی بیشتر باشد، با توجه به امکان تهاتر بین هزینه‌های کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، این عملیات منجر به تجدید ارزیابی خواهد شد.
در صورتیکه پس از کاهش ارزش دارایی برای آن استهلاک محاسبه شود، بخشی از هزینه کاهش ارزش به عنوان کاستن از هزینه استهلاک، برگشت داده می‌شود. بنابراین " هزینه کاهش ارزش قابل برگشت " و " کاهش ارزش انباشته " با هم برابر نخواهند بود.
برگشت کاهش ارزش دارایی، روش، عمر یا کارکرد مفید و باقیمانده دارایی را تغییر نمی‌دهد.
برگشت کاهش ارزش به عنوان درآمد در سیستم ثبت می‌گردد و در صورتحساب سود و زیان نیز منعکس می‌شود.
تجدید ارزیابی
دارایی‌ها ممکن است به دلایلی همچون تورم، افزایش تقاضا و ... با افزایش ارزش مواجه شوند. این افزایش ارزش باید طی تشریفاتی در سیستم ثبت شود.
با انتخاب ارزیاب معتبر، انتخاب روش ارزیابی، ارزیابی همزمان همه دارایی‌های یک طبقه و تکرار ارزیابی در دوره‌های زمانی منظم، ارزش تجدید ارزیابی شده دارایی جایگزین ارزش دفتری قبلی دارایی می‌گردد. به این عمل " تجدید ارزیابی " گفته می‌شود.
تجدید ارزیابی، تمام استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته دارایی را برگشت می‌دهد تا بهای تمام شده و ارزش دفتری دارایی، مساوی ارزش تجدید ارزیابی شده گردد.
جهت ثبت تجدید ارزیابی یک دارایی، مطابق شکل از منوی " اموال " ، " رخدادهای یک دارایی " را انتخاب نمایید.
پنجره ویرایش رخدادهای یک دارایی به شکل زیر باز می‌شود :
در قسمت " کد دارایی "، کد دارایی موردنظر را وارد نمایید و یا با فشردن تکمه ، دارایی موردنظر را از درخت دارایی‌ها انتخاب نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " رخدادهای یک دارایی " به شکل زیر باز شود :
جهت درج یک رخداد جدید، تکمه از نوارابزار را انتخاب نمایید و یا کلید " Insert " صفحه کلید را فشار دهید تا پنجره " انتخاب نوع رخداد " احضار شود.
رخداد " ارزیابی " را انتخاب نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید تا پنجره " تدوین یک رخداد دارایی " به شکل زیر باز شود :
در قسمت " مشخصات عمومی "، " تاریخ " و " شرح رخداد " را وارد نمایید و تکمه تصویب را فشار دهید.
در قسمت " ارزیابی "، اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی دارایی در تاریخ رخداد در اختیار کاربر قرار گرفته است.
- در قسمت " هدف از رخداد ارزیابی "، " تجدید ارزیابی " را انتخاب نمایید.
- در قسمت " ارزش دفتری جدید دارایی "، مبلغ ارزش دفتری جدید را وارد نمایید.
تکمه تصویب را فشار دهید تا رخداد ارزیابی ثبت شده و در پنجره " رخدادهای یک دارایی " نمایش داده شود :
اگرچه هدف از تجدید ارزیابی، افزایش ارزش دارایی‌ها می‌باشد اما از آنجا که تجدید ارزیابی روی کل دارایی‌های یک طبقه انجام می‌شود، ممکن است منجر به کاهش ارزش برخی از دارایی‌های آن طبقه گردد.
چنانچه کاهش مازاد تجدید ارزیابی، از مازاد تجدید ارزیابی قابل جذب دارایی باشد، با توجه به امکان تهاتر بین هزینه‌های کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، این عملیات منجر به کاهش ارزش دارایی خواهد شد.
تجدید ارزیابی دارایی، روش، عمر یا کارکرد مفید و باقیمانده دارایی را تغییر نمی‌دهد.
اطلاعات تاریخی و واقعی دارایی‌ها
با توجه به استانداردها و قوانین مالیاتی، در مواردی ملزم به نگهداری اطلاعات دارایی‌ها با فرض عدم کاهش ارزش و تجدید ارزیابی در سیستم خواهیم بود. به همین دلیل دو دسته از اطلاعات را برای دارایی‌ها نگهداری خواهیم نمود :
- اطلاعات تاریخی دارایی : به بهای تمام شده و استهلاک انباشته دارایی با فرض عدم کاهش ارزش و تجدید ارزیابی، اطلاعات تاریخی دارایی گفته می‌شود. ارزش دفتری تاریخی دارایی، از این اطلاعات حاصل می‌شود.
- اطلاعات واقعی دارایی : به وضعیت کنونی بهای تمام شده، استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته دارایی که تحت تاثیر همه رخدادهای دارایی قرار گرفته است، اطلاعات واقعی دارایی گفته می‌شود. ارزش دفتری واقعی دارایی، از این اطلاعات حاصل می‌شود.
تا زمانی که برای دارایی رخدادهای کاهش ارزش یا تجدید ارزیابی درج نشده باشد، اطلاعات تاریخی و واقعی دارایی با هم یکسان خواهند بود.
با توجه به وجود دو ارزش دفتری متفاوت برای دارایی، دو مبلغ استهلاک متفاوت نیز در سیستم وجود خواهد داشت :
- استهلاک تاریخی دارایی : که با توجه به روش محاسبه استهلاک دارایی و بر مبنای اطلاعات تاریخی دارایی محاسبه خواهد شد.
- استهلاک واقعی دارایی : که با توجه به روش محاسبه استهلاک دارایی و بر مبنای اطلاعات واقعی دارایی محاسبه خواهد شد.
در هر بار محاسبه استهلاک، مبلغ استهلاک واقعی به " استهلاک انباشته واقعی " و مبلغ استهلاک تاریخی به " استهلاک انباشته تاریخی " اضافه خواهد شد.
روش، عمر یا کارکرد مفید و عمر یا کارکرد باقیمانده در بین اطلاعات تاریخی و واقعی یکسان هستند.
اساس کار سیستم بر مبنای اطلاعات واقعی دارایی‌ها خواهد بود؛ اما در گزارشات سیستم، امکان دسترسی به اطلاعات تاریخی دارایی‌ها نیز وجود خواهد داشت.
اطلاعات تاریخی و واقعی دارایی‌ها، در قسمت‌های مختلف سیستم از جمله در سابقه پیش از مکانیزه دارایی‌ها، به تفکیک وارد می‌شود.
تهاتر بین هزینه‌های کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی
یک دارایی ممکن است هزینه‌های کاهش ارزش یا مازاد تجدید ارزیابی قبلی داشته باشد. با توجه به امکان تهاتر میان هزینه‌های زیان کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، واضح است که هر دو این اقلام به همراه هم نمی‌توانند وجود داشته باشند؛ یعنی یک دارایی در هر زمان یا دارای هزینه کاهش ارزش قبلی خواهد بود یا مازاد تجدید ارزیابی قبلی.
در ادامه به بررسی حالت‌های مختلف این تهاتر پرداخته خواهد شد :
- حالت اول :
فرض کنید که در حال ثبت برگشت کاهش ارزش یک دارایی هستید. درآمد برگشت کاهش ارزش دارایی، دارای سقف است؛ به این معنا که نمی‌توان یک دارایی را به مبلغی بیش از کاهش ارزش ثبت شده برای آن برگشت نمود و در صورتیکه این اتفاق بیفتد، باتوجه به امکان تهاتر بین هزینه‌های زیان کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، کاهش ارزش قبلی دارایی بطور کامل برگشت داده شده و به میزان اختلاف باقیمانده، مازاد تجدید ارزیابی منظور می‌گردد.
به مثال زیر توجه کنید :
برای دارایی فوق برگشت کاهش ارزشی با شرایط گفته شده ثبت می‌شود :
وضعیت دارایی پس از رخداد به شکل زیر خواهد بود :
- حالت دوم :
فرض کنید که در حال ثبت کاهش ارزش برای یک دارایی که دارای مازاد تجدید ارزیابی قبلی است هستید. این کار باعث کاهش مازاد تجدید ارزیابی دارایی می‌گردد. کاهش مازاد تجدید ارزیابی، دارای سقف است؛ به این معنا که نمی‌توان یک دارایی را به مبلغی بیش از مازاد تجدید ارزیابی قبلی آن کاهش داد و در صورتیکه این اتفاق بیفتد، باتوجه به امکان تهاتر بین هزینه‌های زیان کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، مازاد تجدید ارزیابی قبلی دارایی بطور کامل برگشت داده شده و به میزان اختلاف باقیمانده، هزینه کاهش ارزش منظور می‌گردد.
به مثال زیر توجه کنید :
برای دارایی فوق کاهش ارزشی با شرایط گفته شده ثبت می‌شود :
وضعیت دارایی پس از رخداد به شکل زیر خواهد بود :
- حالت سوم :
فرض کنید که در حال ثبت تجدید ارزیابی برای یک دارایی که کاهش ارزش داشته است هستید. این کار منجر به درآمد برگشت کاهش ارزش می‌گردد. درآمد برگشت کاهش ارزش، دارای سقف است؛ به این معنا که نمی‌توان یک دارایی را به مبلغی بیش از کاهش ارزش ثبت شده برای آن برگشت نمود و در صورتیکه این اتفاق بیفتد، باتوجه به امکان تهاتر بین هزینه‌های زیان کاهش ارزش و مازاد تجدید ارزیابی، کاهش ارزش قبلی دارایی بطور کامل برگشت داده شده و به میزان اختلاف باقیمانده، مازاد تجدید ارزیابی منظور می‌گردد.
به مثال زیر توجه کنید :
برای دارایی فوق برگشت کاهش ارزشی با شرایط گفته شده ثبت می‌شود :
وضعیت دارایی پس از رخداد به شکل زیر خواهد بود :
category : بازگشت